ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักกับ Bioplastic ซึ่งเป็นต้นทางของ Biodegradable กับ Compostable กันก่อน
Bioplastic หรือพลาสติกชีวภาพ
Bioplastic คือ พลาสติกที่ผลิตจากวัสดุทางการเกษตร (Bio-based) หรือวัสดุธรรมชาติที่สามารถทดแทนได้ เช่น มันสำประหลัง อ้อย ข้าวโพด เป็นต้น โดยอาจจะมีคุณสมบัติในการย่อยสลายทางชีวภาพ หรือไม่ก็ได้ ซึ่งหมายความว่า ไม่ใช่ Bioplastic ทุกชนิดจะสามารถย่อยสลายทางชีวภาพได้
Bio-based คือ พลาสติกที่มีส่วนผสมหลักในการผลิตคือพืช หรือก็คือเป็นพลาสติกที่ทำมาจากพืช เช่น อ้อยหรือข้าวโพด ที่เป็นวัตถุดิบทดแทน ซึ่งจะไม่เหมือนกับพลาสติกที่เราใช้กันในอดีต ที่ทำมาจากผลิตภัณฑ์จากการกลั่นน้ำมันดิบเพื่อให้ได้เม็ดพลาสติก
การที่ทำมาจากพืชนั้น ไม่ได้หมายความว่า พลาสติกชนิดนี้จะสามารถย่อยสลายทางชีวภาพได้ทั้งหมด จะขึ้นอยู่กับองค์ประกอบต่างๆ เช่น โครงสร้างทางเคมี ซึ่งการรีไซเคิลของพลาสติกชนิดนี้จะเป็นแบบ Mechanical recycling หรือก็คือ ต้องใช้วิธีทางกลเข้ามาในการ recycled เช่น การบด แล้วนำไปผสมกับส่วนผสมใหม่อีกครั้ง ผลิตออกมาเป็น Bioplastic อีกครั้ง
Biodegradable คือ ความสามารถในการสลายตัวทางชีวภาพ ที่เกิดจากกระบวนการทางเคมี ซึ่งอาจจะเป็นจุลินทรีย์ แบคทีเรีย หรือทางชีวภาพอื่น ๆ ที่เป็นตัวการหลักของการเปลี่ยนรูปแบบของวัสดุประเภทหนึ่ง ไปเป็นสารทางธรรมชาติ เช่น น้ำ หรือ คาร์บอนไดออกไซด์ โดยการย่อยสลายทางชีวภาพนี้จะมีตัวแปรอื่นเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย เช่น สภาพแวดล้อม (อุณหภูมิ, ความดัน)
การรีไซเคิลของพลาสติกชนิดนี้ จะเป็นแบบ Organic recycling คือการใช้พวกเชื้อรา แบคทีเรีย หรือ Enzymes ชนิดต่างๆ มาทำการย่อยพลาสติก โดยส่วนใหญ่จะได้เป็นปุ๋ย และแยกส่วนต่างๆจากการหมักออก (Bio-refinery) และนำไปผลิตเป็น Bioplastic อีกครั้ง ถ้าเป็นพลาสติกชนิดนี้ จะสามารถย่อยสลายทางชีวภาพได้
ความแตกต่างระหว่าง Biodegradable กับ Compostable
Biodegradable plastics จะเป็นการย่อยสลายโดยใช้ Micro-organisms และ Enzymes (เช่น เชื้อรา แบคทีเรีย) มาทำการกิน plastic และไม่ได้มีการควบคุมสภาพแวดล้อมในการย่อยสลาย ซึ่งจะใช้ระยะเวลาในการย่อยสลายที่นานกว่า Compostable แต่เร็วกว่า Plastic จาก Petroleum-based และบางครั้ง และจะเปลี่ยนไปเป็น CO2, มีเทน น้ำ และ biomass
และอาจได้ยินคำว่า Oxo biodegradable ซึ่งเป็นพลาสติกธรรมดาที่ใส่สารเติมแต่งเพื่อให้แตกตัวง่ายขึ้น แต่จะส่งผลให้เกิด Micro-plastic และ Nano-plastic เนื่องจากเป็นการปตกตัวให้เป็นชิ้นเล็กๆ ซึ่งโครงสร้างทางเคมียังเหมือนเดิม
Compostable plastics เป็น sub set ของ Biodegradable จะเป็นการย่อยสลาย แบบ Biological processในสภาวะที่มีการควบคุมสิ่งแวดล้อมทั้งหมด เช่น อุณหภูมิ ความชื้น แสง ซึ่งการที่มีการควบคุมสภาพแวดล้อมนั้น ส่งผลในสามารถควบคุมเวลาในการย่อยสลายได้ โดยส่วนมากจะอยู่ที่ประมาณ 60-180 วัน และเมื่อเกิดการย่อยสลายจะเปลี่ยนไปเป็น CO2, น้ำ ปุ๋ย และ biomass
จากภาพด้านบน จะแสดงให้เห็นว่า ถ้าเป็น Plastic ประเภท Compostable นั้น สามารถย่อยสลายกลายเป็นพวก CO2, biomass และน้ำ ได้ ซึ่งสามารถนำไปทิ้งรวมกับถังขยะประเภท compost หรือ organic recycled ได้ แต่ถ้าเป็นประเภท Oxo degradable นั้นจะไม่สามารถย่อยสลายได้ 100% จะยังคงมี Micron-plastic ตกค้างในสภาพแวดล้อมอยู่ ซึ่งจะมีลักษณะใกล้เคียวกับ Plastic ทั่วไป ซึ่งไม่สามารถย่อยสลายได้
นอกจาก Plastic 3 ประเภทที่กล่าวมานั้น ยังมี Non-biodegradable หรือก็คือ plastic ที่ผลิตมาจาก bio-based แต่ไม่สามารถย่อยสลายได้ เช่น PET, HDPE, PP หรือก็คือ พลาสติก 7 ประเภทที่สามมรถย่อยสลายได้ ตามบทความ ชนิดของ พลาสติกรีไซเคิล ซึ่งพลาสติกประเภทนี้ ถึงไม่สามารถย่อยสลายได้ แต่สามารถรีไซเคิลได้ และยังมีโครงสร้างที่เหมือนกับพลาสติกประเภท Petroleum-based
จากบทความที่กล่าวมา สามารถสรุปได้ว่า Compostable plastics ทุกชนิด จะเป็น Biodegradable หรือก็คือ สามารถย่อยสลายได้เร็ว แต่ Biodegradable plastics ไม่ได้เป็น Compostable ทั้งหมด ซึ่งในปัจจุบันสิ่งที่เราต้องการที่สุดนั้นจะเป็น Compostable plastics
Bioplastic ไม่ได้ย่อยสลายทางชีวภาพได้ทั้งหมด ต้องเป็น Bioplastic ที่เป็น Biodegradable ถึงจะสามารถย่อยสลายทางชีวภาพได้
ถึงแม้กระบวนการในการผลิตพลาสติกที่แตกต่างกัน แต่ End product ที่ผลิตออกมา ไม่ว่าจะเป็น ฟิล์ม แผ่นพลาสติก ถุงพลาสติก ก็ยังมีความจำเป็นที่ต้องทดสอบคุณสมบัติด้านความแข็งแรงของพลาสติก เช่น Tensile, Transmission, Opacity หรือ Coefficient of friction
ทาง Chemical House and Lab Instrument เป็นตัวแทนจำหน่าย เครื่องมือ เครื่องทดสอบ ในอุตสาหกรรม Flexible Packaging และมีแบรนด์ทั้งจาก USA (Thwing albert), China และอื่นๆ สามารถติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ ppsales@chemihouse.com หรือ Add line จาก QC code ด้านล่าง
